Diz kapağı, dizin önünde bulunan oynar biçimli bir kemiktir. Fakat diz kapağı, yerinden azıcık oynadığında bile hem kendi yapısına zarar verir hem de ağrıya sebep olur. Diz kapağı kayması, çoğunlukla diz dokusunda herhangi bir sorundan ya da kasların zayıf olmasından kaynaklanır.
Uyluk kemiğinin dize uzanan yerinde oluk şeklinde bir girinti yer alır. Diz kapağı, diz hareketi ile yukarı aşağı hareket eder. Diz kapağı kaymasında ise diz kapağı, bu oluğa oturmamaktadır.
Diz Kapağı Kaymasının Belirtileri
Kaymanın şiddetine göre bazı durumlarda diz kapağı kayması belirtileri göstermemek ile birlikte birçok durumda oluşan belirtiler:
- Şişme,
- Otururken ağrı,
- Dizin hareket esnasında kilitlenmesi,
- Hareket esnasında gıcırdama ya da çıtlama sesi,
- Diz önünde hareket ile birlikte artan ağrı,
- Dizin kontrolsüz bükülmesi ve kişinin ağırlığını taşıyamaz hale gelmesi.
Diz Kapağı Kayması Neden Olur ?
Kas Güçsüzlükleri ve Anatomik Sorunlar
Diz kapağı oynaması çoğu zaman bacağın, kasların yada leğen kemiğinin yapısı sebep olmaktadır. Bu etkenler:
- Vastus medialis’in (iç uyluk kası) beklenenden daha zayıf olması,
- Vastus lateralis’in (dış uyluk kası) beklenenden daha kısa, gergin ya da güçlü olması,
- Pelvis’in (leğen kemiği) beklenenden daha geniş olması,
- Uyluk kemiğinin dış kısmının yeterince gelişmemiş olması.
- Troklea yapısının yeterince çukur olmaması,
Yürüme ve Postür (Duruş) Bozuklukları
Bazen de diz kapağı çıkması aşırı kilo, alışkanlıklar, eğitimsizlik ya da ayak ve bacak sorunları sebep olabilmektedir. Bunların arasında:
- Topallamak,
- Kısa, ivmeli adımlar atmak,
- Merdiven çıkar gibi yürümek,
- Ayakları dışa basmak,
- Koordinasyon bozukluğu (ataksit yürüyüş),
- Ayak parmaklarını zamanında kaldıramamaktan oluşan diz boşalması, hemiplejik yürüyüş,
- Bacaklar birbirine çok yakın yürümek (spastik yürüyüş),
- Otururken bacak bacak üzerine atmak,
- Uzun süre sandalyede oturmak,
- Koşu bandı üzerinde eğim vererek koşmak,
- Bacakları açarak ve dizleri 90 derece kırarak oturmak (ağa oturuşu) da diz kapağı kaymasına sebep olabilecek durumlar arasındadır.
Diğer Diz Sorunları
Diz kapağı kaymasının nedenleri arasında farklı sorunlar da olabilir.
- Diz kireçlenmesi,
- Pilika sendromu,
- Dize darbe almak,
- Diz kapağı iltihabı (patellar tendonit),
- Prepatellar bursit.
Diz Kapağı Kayması Tedavisi
Fizik Tedavi
Diz kapağı kayması tedavisi için egzersizler en önemli yere sahiptir. Vastus Medialis Güçlendirme: Diz kapağı kayması tedavileri arasında en iyi sonuç verebilecek olandır. Bu tedavi diz kapağını troklea oluğuna çeker ve bu da kaymayı azaltır.
- Oturur pozisyondayken diz düzleştirilir ve ayak yukarı doğru kaldırılır.
- İki dizin arasına bir top alınır ve sırt ile duvardan destek alınarak oturur pozisyonda beklenilir.
- Bu pozisyonda iken yükselip alçalınır.
- 40 cm’lik bir step tahtasının üzerinde durulur. Bir ayak dik pozisyona getirilir ve tüm vücut tahtanın üzerine doğru çekilir. Eğer hareket ağır geliyorsa yükseklik zorlanılmayacak boyuta alınmalıdır.
- Kuadriseps Egzersizleri: Uyluk ön bölgesini bütünüyle kaplayan, dört başlı kas olarak da bilinen bu kaslardan diğer üçünü güçlendirmek de diz kapağının normale dönmesini sağlayacaktır. Egzersiz sırasında ağırlık dış uyluk kasına (vastus lateralis) verilmemelidir.
- Pelvik Stabilizasyon Egzersizleri: Sırt üstü uzanırken dizler bükülerek karın bölgesine doğru çekilir.Bacaklar hem kalçadan hem de dizden 90 derece olmalı.
Diz Korseleri
Diz korseleri ve diz sargı bezleri, diz kapağı kayması ile oluşan ağrıları önemli ölçüde azaltmasıyla birlikte kuvvetsizlik gibi bazı belirtileri de yok edebilir. Ancak diz korseleri ya da diz bezleri diz kapağı kayması için uzun süreli bir çözüm yöntemi olmayacaktır.
Diğer Yöntemler
Egzersizlerin ya da diz korselerinin yanında yapılabilecek diğer işlemler ise:
- Fazla kilolardan kurtulmak,
- Hareket kontrolü sağlayacak koşu ayakkabıları kullanmak,
- Yan etkilerine dikkat edilerek kullanılabilecek ağrı kesiciler,
- Buz uygulamaları ağrıyı biraz olsun dindirecek yöntemlerdir.
Cerrahi Müdahaleler
Diğer tedavi yöntemlerinin sonuç vermediği ve şiddetli belirtilere yol açan diz kapağı kayması ameliyatı yapılması gerekir. Bu cerrahi müdahaleler:
- Lateral gevşetme,
- Diz içi güçlendirme, imbrikasyon,
- Diz kapağı kaslarının bağlandığı bölgenin ortaya kaydırılması (Tibial tüberkül osteotomisi),
- Fulkerson prosedürü,
- MPFL ameliyatı.
