Disleksi şüphesi için ilk başvurulması gereken yer, durumu genel olarak değerlendirecek ve sizi en doğru uzmana yönlendirecek olan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı (pediatrist) veya Aile Hekimidir. Bu ilk adımdan sonraki sürecin bir uzmanlar labirenti gibi görünebileceğini biliyoruz; bu rehber, o labirentteki en net ve güvenilir yol haritanız olmak için tasarlandı.
Unutmayın, bu süreçte kendinizi yalnız veya suçlu hissetmeniz de yolculuğun bir parçası; önemli olan doğru bilgiyle ilk adımı atmaktır.
Disleksi Şüphesi Varsa Atılması Gereken İlk Adım Nedir?
Çocuğunuzun okurken zorlanması, harfleri karıştırması veya ödev başında yoğun bir isteksizlik yaşaması gibi durumlar karşısında aklınıza disleksi ihtimalinin gelmesi oldukça doğaldır. Bu durumda atılması gereken en sağlıklı ilk adım, çocuğunuzu pediatristi veya aile hekiminin değerlendirmesidir.
İlk Muayenede Yapılan Temel Değerlendirmeler
- Görme ve İşitme Kontrolü: Okuma-yazma sorunlarının altında yatan temel fizyolojik nedenleri elemek için yapılır.
- Genel Gelişim Değerlendirmesi: Çocuğun yaşına uygun gelişim gösterip göstermediği kontrol edilir.
Bu ilk değerlendirme, sorunun kaynağını doğru tespit etmek için kritik bir filtredir. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) gibi kurumlar da bu yaklaşımı önermektedir.
Disleksi Teşhisini Hangi Uzmanlar Koyar?
İlk değerlendirmeden sonra, altta yatan başka bir fiziksel durum yoksa süreç uzman doktorlara yönelir. Bu noktada en sık karıştırılan konu, hangi uzmanlık dalının ne yaptığıdır.
Uzmanlık Alanlarının Rol Karşılaştırması
- Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
Ana Odak: Bütüncül ruh sağlığı, davranış ve duygusal durum
Sık Baktığı Durumlar: DEHB, Anksiyete, Davranış Sorunları
Ne Zaman Gidilir? Genellikle ilk uzman başvuru noktası - Çocuk Nöroloğu
Ana Odak: Beyin ve sinir sisteminin gelişimsel sağlığı
Sık Baktığı Durumlar: Epilepsi, gelişimsel gecikmeler
Ne Zaman Gidilir? Psikiyatristin veya pediatristin yönlendirmesiyle
Çocuk ve Ergen Psikiyatristinin Rolü Nedir?
Çocuk Psikiyatristi, disleksi tanısı sürecine bütüncül yaklaşır. Sadece okuma problemi değil, buna eşlik eden diğer durumları da değerlendirir.
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Disleksi ile sık birlikte görülür.
- Anksiyete Bozuklukları: Sürekli başarısızlık hissi ile gelişebilir.
- Davranış Sorunları: Ödevden kaçmak için öfke ve direnç gelişebilir.
Klinik pratiğimde en sık karşılaştığım durumlardan biri, dikkat sorunlarının altında yatan öğrenme zorluklarının göz ardı edilmesidir.
Çocuk Nörolojisinin Rolü Nedir?
Çocuk Nörolojisi, öğrenme güçlüğüne neden olabilecek nadir ama önemli nörolojik durumları dışlamak için devreye girer. Genellikle pediatrist veya psikiyatristin yönlendirmesiyle sürece dahil olur.
Yetişkinlerde Disleksi İçin Hangi Uzmana Başvurulmalıdır?
Yetişkinler, disleksi şüphesiyle doğrudan Psikiyatri veya Nöroloji uzmanına başvurabilirler. Tanı almak, kişinin kendini daha iyi tanımasına ve potansiyelini kullanmasına yardımcı olur.
Doktora Gitmeden Önce Hangi Gözlemler Yapılmalıdır?
Doktor randevusu, gözlemlerle desteklendiğinde çok daha etkili geçer. Aşağıdaki kontrol listesi, çocuğunuzun davranışlarını takip etmenizi sağlar:
Gözlem Kontrol Listesi
- Okuma Davranışları: Satır atlama, kelime uydurma, okumaktan kaçınma
- Okuma Hızı: Yaşıtlarına göre çok mu yavaş?
- Harf ve Sayı Karıştırma: b/d, 6/9 gibi karışıklıklar var mı?
- Yazı Kalitesi: Yazı okunaksız mı? Kelimeler arasında boşluk yok mu?
- Yazılı İfade: Duyduğu kelimeyi yazmakta zorlanıyor mu?
- Davranışsal Tepkiler: Ödev sürecinde ağlama, öfkelenme gibi belirtiler var mı?
- Yön ve Zaman Kavramı: Sağ/sol, dün/yarın gibi kavramlarda karışıklık yaşanıyor mu?
- Aile Öyküsü: Ailede benzer okuma/yazma zorluğu öyküsü mevcut mu?
Disleksi Tanısı Çocuğun Geleceği İçin Ne Anlama Gelir?
Disleksi tanısı duymak zor olabilir. Ancak bu tanı, bir etiket değil, çocuğun öğrenme dilini anlamaya yönelik bir fırsattır.
Tanı sürecinin sonunda hedef, “çocuğumun öğrenme dilini anladım” diyebilmektir.
Şimdi dilerseniz bir sonraki adım olan ‘Disleksili Çocuklar İçin Evde Uygulanabilecek Etkili Öğrenme Stratejileri’ hakkındaki rehberimize göz atabilirsiniz.
Önemli Uyarı: Bu makalede yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye niteliği taşımaz. Disleksi veya herhangi bir sağlık sorunu şüphesi durumunda, tanı ve tedavi için lütfen yetkin bir sağlık profesyoneline başvurunuz.
