Gluten alerjisi, gluten intoleransı veya çölyak hastalığı şüphesi için ilk başvurulacak bölüm İç Hastalıkları (Dahiliye), nihai teşhis ve takip için ise Gastroenteroloji bölümüdür.
Vücudunuzun size gönderdiği sinyaller bir labirent gibi görünebilir ve bu belirsizliğin ne kadar yorucu olduğunu biliyorum. Bu rehberin amacı, bu sisi dağıtarak elinize güvenilir bir yol haritası vermek ve o labirentin aslında takip edilmesi gereken net adımlardan oluşan bir yoldan ibaret olduğunu göstermektir.
Gluten Şüphesinde İlk Olarak Hangi Bölümden Randevu Alınmalı?
Glutenle ilişkili belirtiler yaşadığınızda doğru adresi bilmek, hem zaman kaybını önler hem de en doğru teşhisin konulması için kritik bir adımdır. Yetişkin bir birey için bu yolculuk genellikle iki ana duraktan geçer.
İlk Durak: Aile Hekimi veya İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı
Belirtilerinizle ilgili ilk başvuracağınız yer aile hekiminiz veya bir dahiliye uzmanı olabilir. Bu hekimler, genel sağlık durumunuzu değerlendirerek belirtilerinizin olası nedenlerini araştırır. Şikayetleriniz glutenle ilişkili bir durumu işaret ediyorsa, gerekli ilk kan testlerini isteyebilir ve sizi doğru uzmana yönlendirebilirler.
Nihai Durak: Gastroenteroloji Uzmanı
Gastroenteroloji, sindirim sistemi hastalıkları üzerine uzmanlaşmış tıp dalıdır. Çölyak hastalığı gibi durumların kesin teşhisi, takibi ve tedavisi bir gastroenteroloji uzmanı tarafından yürütülür. Dahiliye uzmanının yönlendirmesiyle veya doğrudan bu bölüme başvurarak, daha ileri tetkikler ve endoskopik incelemeler gibi spesifik işlemler için en doğru adrese gelmiş olursunuz.
Türkiye ve dünyada her 100 kişiden yaklaşık 1’ini etkileyen ancak çoğu zaman teşhis edilemeyen Çölyak Hastalığı’nın doğru teşhisi için bu sıralama kritik bir önem taşır.
Çocuklarda Gluten Belirtileri İçin Hangi Doktora Gidilir?
Eğer şikayetleri yaşayan bir çocuksa, yol haritası biraz farklılaşır. Çocukların metabolizması ve gelişim süreçleri yetişkinlerden farklı olduğu için uzmanları da farklıdır.
- İlk Başvuru: Çocuğunuzda büyüme geriliği, karın şişliği, ishal veya huzursuzluk gibi belirtiler varsa, ilk olarak bir Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri) uzmanına başvurmalısınız.
- Uzman Yönlendirmesi: Pediatri uzmanı, yapacağı ilk değerlendirme ve testlerin ardından şüphelerin devam etmesi halinde sizi bir Çocuk Gastroenterolojisi uzmanına yönlendirecektir.
Dahiliye ve Gastroenteroloji Uzmanı Arasındaki Fark Nedir?
Bu iki uzmanlık alanını birbiriyle karıştırmak oldukça yaygındır. Şöyle düşünebilirsiniz:
- İç Hastalıkları (Dahiliye): Vücudun iç organlarıyla ilgili geniş bir alanda hizmet veren bir “ana kapı” gibidir. Sorunun ne olduğunu anlamak için genel bir tarama yapar.
- Gastroenteroloji: Sindirim sisteminin (yemek borusu, mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas) “özel uzmanıdır”. Dahiliye’nin işaret ettiği bir sorunu derinlemesine incelemek ve çözmek için gereken donanıma sahiptir.
Gluten Testi Öncesi ve Sürecinde Sizi Neler Bekler?
Gluten Testi Yaptırmadan Önce Neden Diyeti Bozmamalısınız?
Bu, tüm sürecin en hayati kuralıdır. Doktorunuza danışmadan ve testlerinizi yaptırmadan önce kesinlikle glutensiz diyete başlamayın.
Neden mi? Çünkü çölyak hastalığının teşhisinde kullanılan kan testleri, vücudun glutene karşı ürettiği antikorları ölçer. Eğer siz gluteni keserseniz, vücudunuz bu antikorları üretmeyi durdurur. Bu durumda, test sonuçlarınız hastalık olmasına rağmen “negatif” yani temiz çıkabilir. Bu durum, doğru teşhisin yıllarca gecikmesine ve bağırsaklarınızın hasar görmeye devam etmesine neden olabilir.
Kan Testi ve Endoskopi Ne Zaman Gerekli Olur?
- Kan Testleri: Doktorunuz ilk olarak Çölyak hastalığına spesifik antikorları (örn: tTG-IgA, EMA) ölçmek için kan testi isteyecektir.
- Endoskopi ve Biyopsi: Eğer kan testleri pozitif çıkarsa veya şüphe çok yüksekse, gastroenteroloji uzmanı kesin teşhis için endoskopi yöntemiyle ince bağırsaktan küçük bir doku örneği (biyopsi) almak isteyecektir.
Bu işlem, bağırsak yüzeyindeki hasarı doğrudan gözlemlemenin tek ve en güvenilir yoludur.
Glutenle İlgili Her Sorun Çölyak Hastalığı Mıdır?
Hayır. Belirtileriniz, Çölyak hastalığının yanı sıra iki farklı duruma daha işaret ediyor olabilir:
- Buğday Alerjisi: Dakikalar içinde ortaya çıkan klasik bir alerjik reaksiyondur ve bir Alerji uzmanı tarafından teşhis edilir.
- Çölyak Dışı Gluten Duyarlılığı: Çölyak ve buğday alerjisi testleri negatif çıktığı halde gluten tüketildiğinde belirti gösteren bir durumdur.
Doktorunuz bu olasılıkları da değerlendirecektir.
Bu Süreçte Endişenizi Yönetmek İçin Ne Yapabilirsiniz?
Teşhis beklemek stresli olabilir. Unutmayın ki, bu adımları atmak belirsizliği ortadan kaldırmaya yönelik pozitif bir eylemdir.
Süreç boyunca, odağınızı “kötü bir sonuç çıkacak mı?” endişesinden, “sonuç ne olursa olsun, bir çözüm yolu bulacağım” netliğine kaydırmaya çalışın.
Güvendiğiniz bir yakınınızla konuşmak ve süreci onlarla paylaşmak da bu dönemde size yardımcı olabilir.
Doktora Gitmeden Önce Hangi Hazırlıkları Yapmalıyım?
Kliniğimde, hazırlıklı gelen bir hastanın teşhis sürecinin her zaman daha verimli ilerlediğini gözlemliyorum. Aşağıdaki kontrol listesi, bu hazırlığı yapmanıza yardımcı olacaktır.
- Belirti Günlüğü Tutun: Son 1-2 ay içinde ne yediğinizde hangi belirtilerin (şişkinlik, ağrı, ishal, cilt döküntüsü vb.) ortaya çıktığını not alın.
- Aile Öykünüzü Öğrenin: Ailenizde çölyak, tip 1 diyabet, tiroid gibi otoimmün hastalıklar olup olmadığını öğrenin.
- Sorularınızı Listeleyin: “Belirtilerim Çölyak ile uyumlu mu?”, “Hangi testleri isteyeceksiniz?”, “Sonuçlar ne anlama geliyor?” gibi soruları önceden yazın.
- Kullandığınız İlaçları Belirtin: Tüm ilaç ve takviyelerinizi not alın. Bazıları sindirim sistemini etkileyebilir.
Belirsizlikten Netliğe: Yol Haritanızın Bir Sonraki Adımı Nedir?
Artık gluten şüphesiyle ilgili kafa karışıklığınızın yerini, adımları belli olan bir plana bıraktığını umuyorum. Unutmayın, bu süreçte kontrolü elinize almanın en güçlü yolu bilgi sahibi olmaktır.
En zor adım, pasif endişeden aktif çözüm arayışına geçtiğiniz adımdı. O adımı bu yazıyı okuyarak zaten attınız. Peki, elinizdeki bu yol haritasıyla atacağınız bir sonraki adım konusunda artık ne kadar net hissediyorsunuz?
Yazar Hakkında
Uzm. Dr. Altan Demir, Gastroenteroloji alanında 15 yılı aşkın deneyime sahip bir tıp doktorudur. Özellikle çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalıkları üzerine uzmanlaşmıştır. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş ve uzmanlığını Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tamamlamıştır.
Uyarı
Bu makalede yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Hiçbir şekilde tıbbi tavsiye niteliği taşımaz, teşhis veya tedavi yerine geçmez. Sağlık sorunlarınız için lütfen bir hekime veya alanında uzman bir sağlık profesyoneline danışın.
